AB – Avrupa Birliği (EU – the European Union)

AB – Avrupa Birliği (EU – the European Union)

Kuruluş Tarihi: 1958
Merkezi: Lüksemburg, Brüksel, Strazburg
ABD Komisyonu Başkanı: Ursula von der Leyen (Belçika)
Üye Sayısı: 27
Web: europa.eu

Amaç, Teşkilat Yapısı ve İşleyiş

Avrupa Birliği’nin amacı, üye ülke vatandaşlarının daha iyi, daha rahat ve daha güvenli bir yaşam sürmeleri için oluşturulmuş, 27 üyeli bir topluluktur. [1]

Avrupa Birliği, üç temel kurumla yönetilir: Üye devletleri temsil eden 1-Avrupa Birliği Konseyi (the Council of the European Union); vatandaşları temsil eden 2-Avrupa Birliği Parlementosu (the European Parliament) ve siyasi bağımsız organ 3-Avrupa Komisyonu (the European Commission). Avrupa Komisyonu Birliğin yasa ve politikalarını önerir, önerilen yasa ve politikalar Parlemento ve Konsey tarafından onaylanmak zorundadır. [2]

Avrupa Birliği Konseyi, üye ülkelerin bakanlarından oluşur. Konsey, Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi olarak da isimlendirilir. He rüye ülkenin bie bakanından oluşan Konsey’de başkanlık her altı ayda bir dönüşümlüdür. Toplantılar Nisan, Haziran ve Ekim aylarında Lüksemburg’da, diğer zamanlarda Brüksel’de yapılır. Avrupa Parlamentosu, 500 milyon Avrupa vatandaşının oylarıyla her beş senede bir yapılan seçimlerle oluşur. Parlamento, Avrupa genelinde yer alan yedi politik gruptan oluşur. Parlamento’nun idari ofisleri yani Genel Sekreterlik Lüksemburg’ta, Genel Oturumlar yani Parlamento toplantıları Starzburg’da ve Brüksel’de, komite toplantıları ise Brüksel’de yapılır. Avrupa Birliği’nin yürütmesinden sorumlu olan Avrupa Komisyonu’nun merkezi Brüksel’dedir. [2]

Birliğin temel kurumlarından biri de Birliğin resmi olmayan kurumlarından biri olan Avrupa Birliği Zirvesi’dir. Avrupa Birliği Zirvesi (the European Council), üye devletlerin başbakanları veya devlet başkanları ile Avrupa Birliği Zirvesi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanının katılımı ile meydana gelir. Zirve yılda en az 2 defa toplanır. Zirve, yasama ve yürütme gibi güçlere sahip değildir.

Bu temel kurumların haricinde Birlik içinde Avrupa Hukuku’nu gözeten 1-Avrupa Adalet Divanı; Birliğin faaliyetlerinin finansmanını kontrol eden 2-Avrupa Birliği Sayıştayı; sivil toplumu, işçileri ve işverenleri temsil eden 3-Ekonomik ve Sosyal Komite; bölgesel ve yerel yönetimleri temsil eden 4-Bölgeler Komitesi; Birliğin para politikalarından sorumlu olan 5-Avrupa Merkez Bankası ve Birlik kurumları ve organları hakkında kötü yönetimle ilgili şikayetleri soruşturan 6-Avrupa Ombudsmanı diğer önemli kurumlardır. [3]

Avrupa Komisyonu Başkanı

1-Walter Hallstein (Batı Almanya): 1958-1967
2-Jean Rey (Belçika): 1967-1970
3-Franco Maria Malfatti (İtalya): 1970-1971
4-Sicco Mansholt (Hollanda): 1972
5-François-Xavier Ortoli (Fransa): 1973-1976
6-Roy Jenkins (İngiltere): 1977-1980
7-Gaston Thorn (Lüksemburg): 1981-1985
8-Jacques Delors (Fransa): 1986-1994
9-Jacques Santer (Lüksemburg): 1995-1998
10-Manuel Marín (İspanya): 1999
11-Romano Prodi (İtalya): 1999-2004
12-José Manuel Barros (Portekiz): 2004-2014
13-Jean-Claude Juncker (Lüksemburg): 2015-2019
14-Ursula von der Leyen (Belçika): 2020-görevde

Tarihi

Avrupa Birliği, Avrupa’da sık sık yaşanan kanlı savaşların bir daha yaşanmaması ve Avrupa’da kalıcı bir barış oluşturmak için oluşturulan çabaların bir sonucudur. Avrupa’da kalıcı barışın sağlanması için Fransa ve Almanya arasında yüzyıllardır süren çekişmenin bitirilmesi gerektiğine inananlardan biri olan Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman Eski Milletler Cemiyeti Genel Sekreteri Jean Monnet’in tasarısına dayanarak 9 Mayıs 1950‘de Avrupa Devletlerini, kömür ve çelik üretiminde alınan kararları bağımsız ve uluslarüstü bir kuruma devretmeye davet etti. Schuman Planı olarak bilinen bu Deklarasyonun sonucu olarak 1951 yılında Belçika, Federal Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya ve Hollanda‘dan oluşan 6 üye ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kuruldu. AKÇT’nin ilk başkanı Jean Monnet oldu. [4]

6 üye devlet, ömür ve çeliğin yanı sıra diğer sektörlerde de ekonomik birliği kurmak amacıyla, üye ülkeler arasında malların, hizmetlerin, sermayenin ve işgücünün serbest dolaşımına dayanan bir ekonomik topluluk kurmaya karar verdiler. Böylece 25 Mart 1957‘de Roma Antlaşması imzalanarak Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kuruldu. 1 Ocak 1958’de yürürlüğe giren Roma Anlaşması ile 6 üye ülke arasında nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla ve güvenli biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu’da (EURATOM) kuruldu. [4]

1965 yılında imzalanan Füzyon Antlaşması (Birleşme Anlaşması) ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu birleştirilerek oluşturulan tek yapı Avrupa Toplulukları olarak isimlendirildi. 1 Temmuz 1968’de üye ülkeler arasında mamul mallarda gümrük vergileri kaldırıldı. [4]

Birleşik Krallık, Danimarka ve İrlanda‘nın üyelik başvurularının kabul edilmesiyle üç ülke 1973’te Topluluğa üye oldu. Birleşik Krallık’ın üyelik başvuruları General de Gaulle yönetimindeki Fransa tarafından 1963 ve 1967’de reddedilmişti. 9 üyeye oluşan Topluluk 1981’de Yunanistan, 1986’da İspanya ve Portekiz katılıyla 12 üyeli oldu. [4]

Topluluk 1985’te hazırlattığı Beyaz Kitap’a dayanarak, 1 Ocak 1993’e kadar tek pazar oluşturmayı kendisine hedef edindi. Topluluk, 1987 yılında yürürlüğe giren Avrupa Tek Senedi ile de Avrupa Topluluklarını kuran Antlaşmalarda kapsamlı değişiklikler yaptı. [4]

Soğuk Savaş’ın bitmesi ile 12 üye ülke 9-10 Aralık 1991’de Maastricht’te 1 Kasım 1993‘de yürürlüğe girecek olan Avrupa Birliği Antlaşması (Masstricht Anlaşması) ile 1999’a kadar parasal birliğin tamamlanmasına, Avrupa vatandaşlığının oluşturulmasına ve ortak dış ve güvenlik ile adalet ve içişlerinde işbirliği politikalarının meydana getirilmesine karar verdiler. Artık Topluluk, Avrupa Birliği olarak isimlendirimeye başlandı. [4]

1995 yılında Birliğe, Avusturya, Finlandiya ve İsveç katıldı. Birliğin üye sayısı 15 oldu. Birliğin ortak para birimi olan Euro, 1 Ocak 2002 tarihinde resmen tedavüle girdi, 12 ülkede kullanılmaya başlandı. Birliğe 2004 yılında 10 ülke (Çek Cumhuriyeti, Estonya, GKRY, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya); 2007 yılında 2 ülke (Bulgaristan ve Romanya); 2013 yılında ise 1 ülke (Hırvatistan) dahil oldu. Böylece Birliğin üye sayısı 28 oldu. 2007 yılında imzalanan ve 2009 yılında yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması ile Birliğin karar alma mekanizmalarındaki tıkanıklıkların giderilmesi ve Birliğin daha demokratik ve etkili işleyen bir yapıya kavuşması hedeflenerek kapsamlı değişiklikler yapıldı. [4]

Birleşik Krallık 2016 yılında Avrupa Birliği’nden ayrılmaya karar verdi. 31 Ocak 2020’den itibaren ise Birleşik Krallık artık Birliğin bir parçası değildi. Böylece Birlik üye ülke sayısı 27 oldu. Birliğe üye olmak için başvuru yapan 5 ülke bulunmaktadır: Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Türkiye. Birlik içinde Schengen Alanı olarak ifade edilen ülkelerde vatandaşlar vizesiz seyahat edebilmektedir. Üyelerden Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, GKRK ve İrlanda Schengen Alanı’nda değildir, ancak üye olmayan İzlanda, Lihteştayn, Norveç ve İsviçre Schengen Alanı’nın parçası olmuşlardır. Avrupa Birliği para birimi olan Euro, Birliğin 19 ülkesinin de para birimidir. Üye ülkelerden Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Macaristan, Polanya, Romanya ve İsveç, EURO yerine yerel paralarını kullanmaktadırlar. [4]

Üye Ülkeler ve Üyelik Tarihleri

1-Almanya 1951
2-Avusturya 1995
3-Belçika 1951
4-Bulgaristan 2007
5-Çekya 2004
6-Danimarka 1973
7-Estonya 2004
8-Finlandiya 1995
9-Fransa 1951
10-GKRK 2004
11-Hırvatistan 2013
12-Hollanda 1951
13-İrlanda 1973
14-İspanya 1986
15-İsveç 1995
16-İtalya 1951
17-Letonya 2004
18-Litvanya 2004
19-Lüksemburg 1951
20-Macaristan 2004
21-Malta 2004
22-Polonya 2004
23-Portekiz 1986
24-Romanya 2007
25-Slovakya 2004
26-Slovenya 2004
27-Yunanistan 1981