BM – Birleşmiş Milletler (UN – the United Nations)

BM – Birleşmiş Milletler (UN – the United Nations)

Kuruluş Tarihi: 24 Ekim 1945
Merkezi: New York (Amerika Birleşik Devletleri)
Genel Sekreteri: Antonio Guterres (Portekiz)
Üye Sayısı: 193
Web: un.org

Amacı

Birleşmiş Milletler sağlıklı bir gezegende barışı, itibarı ve eşitliği amaçlar. Birleşmiş Milletler’in amacı tüm dünya milletlerini bir araya getirebilmek, ortak sorunları tartışmak ve tüm insanlığının faydası için paylaşılmış çözümler getirmektir. [1] Birleşmiş Millletler; savaşları ve barışa yönelik tehditleri önlemeyi, ülkeler arasında dostane ilişkiler kurmayı ve uluslararası ekonomik ve sosyal işbirliğini sağlamayı hedefler. [2]

Teşkilat Yapısı ve İşleyiş

Birleşmiş Milletler’in ana organları şunlardır: 1-Genel Kurul (the General Assembly), 2-Güvenlik Konseyi (BMGK) (the Security Council), 3-Ekonomik ve Sosyal Konsey (EKOSOK) (the Economic and Social Council), 4-Vesayet Konseyi (the Trusteeship Council), 5-Uluslararası Adalet Divanı (the International Court of Justice) ve 6-BM Sekretaryası (the UN Secretariat)’dır. Tüm ana organlar Birleşmiş Milletler kurulduğu zaman kurulmuştur. [3]

Genel Kurul; Birleşmiş Milletler’in temel politika yapıcı ve temsili organıdır. Her yıl Eylül ayında Genel Kurul üyeleri New York’ta Genel Toplantı Salonu’nda toplanır. Barış, güvenlik, yeni üyelerin alımı ve bütçe gibi önemli konularda Genel Kurul’un 2/3 oyu gereklidir. Diğer konularda basit çoğunluk yeterlidir. Genel Kurul her yıl bir yıl görev yapacak olan Genel Kurul başkanını seçer.

Güvenlik Konseyi’nin temel sorumluluğu uluslararası barışın ve güvenliğin sürdürülmesidir. 5’i daimi (Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya), 10’u geçici (2 yıl için Genel Kurul tarafından seçilirler) 15 üyeden oluşan Güvenlik Konseyi kararlarına tüm BM üye devletleri uymak zorundadır. Güvenlik Konseyi başkanlığı Konsey üyeleri tarafından aylık ve dönüşümlü olarak yapılır. Güvenlik Konseyi’nin geçici 10 üyesi 3’ü Afrika ülkelerinden, 2’si Asya-Pasifik ülkelerinden, 2’si Latin Amerika ve Karayipler ülkelerinden, 2’si Batı Avrupa ve Diğer Devletler ülkelerinden, 1’i ise Doğu Avrupa ülkelerinden seçilir. Afriha ve Asya-Pasifik ülkelerinden birinin Arap ülkesi olmak zorundadır. Konsey’de kararlar 15 üyeden 9’unun kabul oyu ve daimi üyelerden red kararı gelmemesi üzerine alınır. Türkiye; 1951-1952, 1954-1955, 1961 ve 2009-2010 yılları arasında Güvenlik Konseyi Geçici Üyesi olmuştur.

Ekonomik ve Sosyal Konsey; uluslarası olarak kabul edilmiş gelişim hedefleri gibi ekonomik, sosyal ve çevresel meseleller hakkında işbirliği, politikaların gözden geçirilmesi ve tavsiyeler oluşturan temel organdır. 54 üyeden oluşan Ekonomik ve Sosyal Konsey üyeleri Genel Kurul tarafından 3 yıl için seçilir.

Birleşmiş Milletler Tüzük’ünü XIII. Bölümü’ne dayanarak oluşturulan Vesayet Konseyi; yedi üye devletin yönetimi altında olan 11 Vesayet Toprağı’nın uluslararası denetimini sağlamakla görevli idi. Bu Topraklarda bağımsız ve kendi kendilerine yönetebilen hükümetlerin kurulmasını sağlamayı amaçlayan Vesayet Konseyi, 1 Kasım 1994’te Topraklarda bağımsız hükümetlerin artık kurulmuş olması nedeniyle çalışmalarını sonlandırmıştır.

Hollanda Hague’de bulunan Uluslararası Adalet Divanı; Birleşmiş Milletler’in temel yargı organıdır. Adalet Divanı, BM organları arasında New York dışında olan tek organdır. Uluslararası Adalet Divanı, uluslararası hukuka uygun olarak Devletler tarafından sunulan hukuki anlaşmazlıkları çözmekle ve hukuki meseleler hakkında tavsiye kararları vermekle yükümlüdür.

BM Sekreteryası; BM Genel Sekreteri’ni ve BM’nin tüm organlarında çalışan 10 binlerce çalışanı kapsar. Genel Sekreter (the Secretary-General), Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesiyle yenilenebilir 5 yıl için Genel Kurul tarafından seçilir.

BM Genel Sekreterleri

1-Trygve Lie (Norveç): 1946-1952
2-Dag Hammarskjöld  (İsveç): 1953-1961
3-Sithu U Thant  (Myanmar): 1961-1971
4-Kurt Waldheim  (Avusturya): 1972-1981
5-Javier Pérez de Cuéllar  (Peru): 1982-1991
6-Boutros Boutros-Ghali  (Mısır): 1992-1996
7-Kofi Annan  (Gana): 1997-2006
8-Ban Ki-mun  (Güney Kore): 2007-2016
9-António Guterres  (Portekiz): 2017-görevde

Tarihi

İkinci Dünya Savaşı’ndan galip çıkan büyük devletler tarafından oluşturulan Birleşmiş Milletler (BM), 20. yüzyılın ilk yarısında yaşanan savaşların ve barışa yönelik tehditlerin tekrarını önlemek ve uluslararası barış ve güvenliği korumak amacıyla kurulmuştur. BM’nin kurucu antlaşması olan BM Tüzüğü, Türkiye dahil 50 ülke tarafından 26 Haziran 1945 tarihinde San Francisco’da imzalanmıştır. Polonya’nın da Tüzük’ü daha sonra imzalamasıyla, kurucu üye devletlerin sayısı 51 olmuştur. BM Teşkilatı, BM’nin üye devletlerinin çoğunluğunun Tüzük’ün onay işlemlerini tamamlamalarıyla, 24 Ekim 1945 tarihinde resmen faaliyete geçmiştir. 24 Ekim her yıl BM Günü olarak kutlanmaktadır.

Güvenlik Konseyi Geçici Üyeleri (Yıllara Göre)

2021: Estonya, Hindistan, İrlanda, Kenya, Meksika, Nijer, Norveç, Saint Vincent and the Grenadines, Tunus, Vietnam