Türkiye’de belediyeler tarafından toplanan yıllık atık miktarı 2008’de 400,00 kg iken 2018’de 421,11 kg olmuştur. Kişi başına düşen günlük toplanan atık miktarına bakıldığında ise 2008’de 1,11 kg atık miktarının 2018 yılında 1,17 kg olduğu görülmektedir. [1] Üç büyük ilimize bakıldığında ise kişi başına toplanan atık miktarı İstanbul’da 1,30 kg, Ankara’da 1,14 kg ve İzmir’de 1,32 kg’dır. Kişi başına en çok atık üretilen iller Muğla, Balıkesir, Aydın, Antalya, Tekirdağ iken en az atık üretilen iller ise Kahramanmaraş, Trabzon, Mardin, Erzurum, Kayseri’dir. [3:TMMOB Çevre Raporu, 2018, s.8]
Dünya genelinde ise yıllık toplanan çöp miktarı 2,1 milyar tondur. Bunların sadece % 16’sı geri dönüştürülürken % 46’sı hiç dönüştürülemeyecek şekilde atılmaktadır. Dünya nüfusunun % 36’sını oluşturan Çin ve Hindistan’ın ürettiği toplam çöp oranı ise % 27’dir. ABD’nin üretttiği çöp miktarı toplam çöpün % 12’si iken ABD’de her yıl ortalama 773 kg kişi başı çöp toplanıyor. ABD’de kişi başı üretilen çöp miktarı Çin’in ortalama değerinden üç kat, Etiyopya’nın ortalama değerinden yedi kat fazla. [4] Dünya genelinde 2016 yılında 2 milyar ton olan üretilen atık miktarının 2050 yılında 3,4 milyar ton olacağı beklenmektedir. Düşük gelirli ülkelerde atıkların % 90’ından fazlası işlenmemiş olarak açık alanlara bırakılmaktadır. Çin’in 2030 yılında ABD’nin iki katı kentsel atık üreteceği tahmin edilmektedir. Dünya genelinde 2010’lara gelirken kişi başı günlük 0,64 kg atık üretilirken 2020’lere gelirken bu oran 1,2 kg olmuştur. 2025 yılında ise bu oran 1,42 kg’a kadar çıkacaktır. [8]
Türkiye’nin ithal ettiği atık miktarı ise 2016 yılında 159.569 ton, 2017 yılında 261.863 ton ve 2018 yılında 439.909 ton olmuştur. Avrupa Birliği tarafından Türkiye’ye gönderilen atık oranı 2004’te tüm atık ihracatının % 20’si iken 2018’de % 35’ler ulaşmıştır. [3:TMMOB Çevre Raporu, 2018, s.8 ]
Avrupa Birliği’nin çöp ihracatı 2020 yılında yaklaşık 34 milyon ton: Türkiye’ye 13,7 milyon ton, Hindistan’a 2,7 milyon ton, Birleşik Krallık’a 1,8 milyon ton, İsviçre’ye 1,6 milyon ton, Norveç’e 1,5 milyon ton, Endonezya’ya 1,4 milyon ton ve Pakistan’a 1,4 milyon ton. [10]
Plastikler, dünya genelindeki atıkların % 1’sini oluşturmaktadır. [8] Dünya genelindeki tüm tek kullanımlık plastik atıkların yarısından fazlasını 20 dev şirket üretmektedir. Dünyaya plastik atık olarak her yıl ExxonMobil (ABD) 5,9 milyon; Dow (ABD) 5,5 milyon ton ve Sinopec (Çin) 5,3 milyon ton tek kullanımlık plastik üretmektedir. 20 dev şirketin 11’iAsya; 4’ü Avrupa; 3’ü Kuzey Amerika, 1’i Latin Amerika ve 1’i Orta Doğu şirketidir. Tek kullanımlık plastiğin yalnızca % 5’i geri dönüştürülmektedir. [9]
Çin, Tayland, Vietnam ve Malezya çöp ithalatını yasaklamıştır. [4] Çin’in 2018’de plastik atıkları yasaklamasından sonra plastik atıkların yeni adresi Endoneazya, Hindistan ve Türkiye olmuştur. Plastik atık ihracatı yapan ülkelerin başında ABD, Almanya, İngiltere ve Japonya gelmektedir. [5]
Türkiye’nin plastik atık ithalatı 2016 yılında aylık 4.000 iken 2018’de aylık 20.000 ton olmuştur. Türkiye en çok İngiltere, Belçika, Almanya, ABD, Hollanda, İspanya, İtalya, Slovenya, Fransa ve Japonya’dan plastik atık ithalatı yapmaktadır. [6]
OECD’nin 2015 yılı verilerine göre Türkiye’de çöplerin sadece % 1’inin geri dönüştürürken gerisi katı atık sahalarına gönderilmektedir. TÜİK verilerine göre Türkiye’de belediyeler toplanan çöplerin % 9,8’ini geri dönüştürmektedirler. Türkiye’de 751 lisanslı geri dönüşüm tesisi ve 566 atık toplama ve ayırma tesisi vardır. [7]
