Yılda 2500 mm’den daha az yağış alan araziler çöl olarak tanımlanır. Çöl yağmur yağışları aynı zamanda oldukça düzensizdir. Bir çöle bazen bir kaç yıl yağmur yağmayabilir. Çöller oldukça kurak ve sıcak olmasına rağen bir çok canlıya da ev sahipliği yapmaktadır. Dünya yüzeyinin yaklaşık 1/3’ü çöldür.
Coğrafi durumuna göre dört tür çöl vardır [1]:
- Kutup Çölleri: Antarktika, Arktik
- Subtropikal Çöller: Sahara, Avustralya, Arap, Kalahari, Suriye
- Soğuk Kış Çölleri: Gobi, Patagonya, Büyük Havza, Karakum, Taklamakan
- Ilıman Kıyı Çölleri: Atacama, Namib
Dünyanın en büyük çöllerini sıralayalım [2]:
- Dünyanın en büyük çölleri kutup çöleridir. Güney Kutbunda yer alan Antarktika kıtası Antarktika Kutup Çölü‘dür. Yaklaşık 14 milyon km²’dir.
- En büyük ikinci çöl yine bir kutup çölü olan Rusya ve Norveç’in kuzeyindeki Arktik Okyanusu’ndaki doğundan batıya 2.000 km’lik kuzeyden güneye 1.000 km’lik alanda yer alan adaları kapsayan Arktik Çölü‘dür. 13.985.000 km²’dir.
- Çöl dendiği zaman ilk aklımıza gelen (kumlar, develer, kum fırtınaları vs.) çöl olan Sahara Çölü, Afrika kıtasının kuzeyinde yer almaktadır. 9.200.000 km²’dir. O kadar büyüktür ki Afrika kıtasının % 25’ini kaplar. Sahara Çölü, Cezayir, Çad, Mısır, Libya, Mali, Moritanya, Fas, Nijer, Batı Sahra, Sudan ve Tunus’u kısmen veya tamamen kaplar.
- Avustralya Çölü dünyanın dördüncü büyük çölüdür. 2.700.000 km²’dir. Avustralya’nın yaklaşık % 18’ini kaplayan Avustralya Çölü, Büyük Victoria Çölü, Büyük Sandy Çölü, Gibson Çölü gibi birçok çölün birleşimidir.
- Suudi Arabistan’ın olduğu Arap Yarımadası’nda yer alan Arap Çölü 2.330.000 km²’dir.
- Kuzey Çin ve Güney Moğolistan’ı kaplayan Gobi Çölü 1.295.000 km²’dir.
- Güney Afrika’da Bostwana’nın çoğunu, Namibya ve Güney Afrika’yı ise kısmen kaplayan Kalahari Çölü 900.000 km²’dir.
- Arjantin’de yer alan Patagonya Çölü 620.000 km²’dir.
- Orta Doğu’da yer alan Suriye Çölü‘nün büyüklüğü 520.000 km²’dir.
- Amerika Birleşik Devletleri’nde Sierra Nevada ve Wastch dağları arasında Nevada’nın orta batısında yer alan Büyük Havza 492.000 km² büyüklüğündedir.
Ilıman kıyı çöllerine örnek olarak 86.000 km²’lik Şili’nin Kuzey’inde yer alan Atacama Çölü ile Angola, Namibya ve Güney Afrika topraklarında bulunan 21.000 km²’lik Namib çölüdür. [3]
Ayrıca ABD California’da Mojave Çölü, ABD Teksas ve Meksika Chihuahua’da Chihuahuan Çölü, Çin’de Taklamakan Çölü, Hindistan’da Tar Çölü, İran’da Dasht-e Kavir, yine İran’da Dasht-e Lut, Kazakistan ve Özbekistan’da Kızılkum Çölü, Türkmenistan’da Karakum Çölü dünyanın en dikkat çeken çölleridir. [4]